"The acheulean like" lithic industry in south eastern Mongolia: results of excavation at the ikh Mandal-3 site.

Abstract

This article shares the findings from an archaeological survey and dig done in 2024 as part of a project by the Mongolian Academy of Sciences at the newly found archaeological site Ikh Mandal-3, which was discovered during a 2023 survey in Bayandelger soum, Sükhbaatar province. The site has preserved many bifacial tools important to Palae olithic research in Mongolia. Located on a high rocky terrace on the southern slope of Ar Gol, Ikh Mandal Mountain, preliminary survey results indicate that the site spans an area of approximately 230 x 120 metres and represents a set tlement-workshop complex with widely distributed lithic artefacts. We conducted a 2 x 1 meter test excavation near the site’s rock exposure in 2024, uncovering three distinct cultural layers. The test pit reached a depth of 56 cm, and stone tools were discovered in each layer. We examined the lithic regions to uncover the cultural background of the bifacial tools from Ikh Mandal. The bifaces from Ikh Mandal are relatively large and exhibit clear technological characteristics of Acheulean lithic production, allowing us to associate them with this technological tradition. Such tools are commonly found at Lower and Middle Palaeolithic sites across Africa, the Near East, Western Europe, China, Vietnam, India, the Caucasus, and other regions. Therefore, we attribute the lithic industry of Ikh Mandal to the Early middle pleistocene.

Их мандал хайрхны 3-р сууринд хийсэн малтлага судалгаа: Монголын зүүн өмнөд бүс нутгаас илэрсэн “ашелийн хэв шинжит” чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэл

Хураангуй. ШУА-ийн грант төслийн хүрээнд 2024 онд Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын нутаг Их Мандал-3 чулуун зэвсгийн дурсгалт газарт хийсэн археологийн хайгуул судалгаа болон сорьц малтлагын үр дүнг энэ өгүүлэлд нийтэлж байна. Тухайн дурсгалыг өмнөх жил нь археологич С.Далантай шинээр илрүүлэн олсон юм. Монголын палеолитын судалгаанд онцгой ач холбогдолтой, чулуун зэвсэг үйлдвэрлэлийн өвөрмөц арга барилыг илэрхийлэхүйц олон тооны гилбэр зэвсэг болон том хэмжээтэй залтас, ялтас, цуулдас, багаж зэвсгүүд тус газарт хадгалагдан байна. Их Мандал хайрхны хормойг эмжин урсах Ар голын урд дэнж болох өндөр хадан хясаан дээрх дэвсэгт тухайн дурсгалт газар байрлана. Хайгуул судалгааны урьдчилсан үр дүнд 230 х 120 м талбайд чулуун зэвсгийн олдвор хэрэглэгдэхүүн нэлэнхийдээ тархсан суурин-дархны газар болох нь тогтоогдсон билээ. 2024 онд хадан дэл гаршийн дэргэд 2 х 1 м хэмжээтэй сорьц малтлагыг хийж гүйцэтгэсэн ба малтлагын дүнд гурван соёлт давхаргатай болох нь тогтоогдлоо. Сорьц малтлагын гүн 56 см гүнтэй болсон ба давхарга бүрээс чулуун зэвсгийн олдвор хэрэглэгдэхүүн илэрсэн юм. Нарийвчилсан хайгуул болон малтлагаас олдсон олдвор хэрэглэгдэхүүнийг төрөлжүүлэн ангилан, тодорхойлон, хөрш зэргэлдээх бүс нутгаас илэрч олдсон ижил төстэй олдвор хэрэглэгдэхүүнтэй харьцуулан Их Мандалын гилбэр зэвсгийн үйлдвэрлэлийн хүрээний асуудлыг хөндөн авч үзэж байна. Их Мандалаас олдож буй гилбэр зэвсгүүд хэмжээний хувьд харьцангуй том бөгөөд ашелийн чулуун зэвсэг үйлдвэрлэлийн үндсэн шинжийг тов тодорхой агуулдаг нь тухайн олдворуудыг энэ үйлдвэрлэлийн хүрээнд хамруулан үзэх боломжийг олгож байна. Ийм төрлийн эдлэлүүд Африк тив, Ойрх Дорнод, Баруун Европ, Хятад, Вьетнам, Энэтхэг, Кавказ болон бусад олон газрын доод, дунд палеолитын үеийн дурсгалуудад түгээмэл тархалттай байдаг юм. Иймд бид Их Мандал-3-ын чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэлийг дунд плейстоцены түрүү шатанд холбогдуулан үзэх саналтай байна.

Түлхүүр үгс: Их Мандал, гилбэр, пик хэлбэрийн зэвсэг, хянгар, хутга, шовх үзүүрт гурван талт зэвсэг, доод палеолит