Characteristics and properties of soil reaction (pH) of Mongolian forest

Abstract

This study aimed to identify the soil pH of forests distributed across Mongolia and determine the types of forest soil and their corresponding reaction environments at different depths. The study was based on 1558 samples collected from 301 profiles of forest soil, in which data were collected in Mongolia before 2024. The primary forest soil types found in Mongolia included Umbrisols (Gelic), Leptic umbrisols, Podzols, Mollic Umbrisols, Gleyic Umbrisols, Podzols (Arenic), and fluvisols. The Tukey test was employed to analyze differences in forest soil pH between soil types. Also, the study was carried out to detect soil pH content in both the upper and lower layers of forest soil, as well as within the genetic layers of each soil type. Forest soil pH in Mongolia ranged from 3.50 to 8.55, with an average of 6.39, indicating a weak acidic. The results of Tukey's test revealed significant differences in soil reaction across forest soil types (p < 0.05). Podzols were found to be the most acidic (pH=4.9), while the podzols (arenic) were the more neutral (pH=6.96). The upper soil layer, the O organic layer, was more acidic (pH 6.0), and the soil became progressively more alkaline (pH 7.32) with decreasing depth. Regarding the geographical distribution of the soil pH, the analysis revealed that an average pH ranged between 7.51-8.09 in many forest soil locations on the western side of Khuvsgul Lake and the Darhad depression. This indicated that certain forests and trees thrive in highly alkaline soil pH compared to soil pH conditions in other forests.   Монгол орны ой, тайгын хөрсний урвалын орчин (pH)-ы шинж чанар ба онцлог   Монгол орны хөрсний судалгаануудад ой, тайгын хөрсний урвалын орчны тухай дурдагдсан байдаг боловч хөрсний хэв шинжээр нь урвалын орчныг харьцуулан судалсан судалгааны ажлууд дутмаг байна. Энэхүү судалгааны ажлын зорилго нь Хангай, Хэнтий, Хөвсгөлийн уулсын ой, тайгын хөрсний урвалын орчны онцлог шинж чанар, ялгаатай байдлыг судлахыг зорьсон. Монгол оронд 2024 оноос өмнө хийгдэж байсан ойн хөрсний 301 зүсэлтийн 1558 ширхэг дээжийн дүн мэдээллийг ашиглав. Хөрсний урвалын орчныг хөрс усны 1:2.5 харьцаагаар Thermo scientific Orion 5 star багаж ашиглаж тодорхойлсон. Монгол орны ойд Тайгын цэвдэг, Тайгын ширэгт, Чандруулаг, Ойн бараан, Нугархаг ойн бараан, Сул чандруулаг элсэн, Татмын ойн зэрэг хэв шинжийн хөрс голчлон тархсан байдаг. Эдгээр хөрсний хэв шинж бүрийн урвалын орчныг хооронд нь харьцуулах аргаар энэхүү судалгааны үр дүнг боловсруулав. Мөн хөрсний дээд (topsoil) үе давхарга дахь урвалын орчныг доод (subsoil) үе давхарга дахь урвалын орчны агууламжтай харьцуулахаас гадна хөрсний генетик үе давхаргууд дах урвалын орчныг судалсан. R studio Тукей (Tukey) тест ашиглан ойн хөрсний хэв шинж, төрөл хооронд урвалын орчин ялгаатай эсэхийг шалгасан. Монгол орны ойн хөрсний урвалын орчин 3.50-8.55 хооронд байх бөгөөд дунджаар 6.39 буюу сул хүчиллэг шинж чанартай байна. Тукей тестийн үр дүнгээр хөрсний урвалын орчин ойн хэв шинж бүрд ялгаатай байсан (p < 0.05). Тайгын чандруулаг хөрс хамгийн хүчиллэг буюу pH=4.9 байхад Нарсан ойн сул чандруулаг элсэн хөрс хамгийн шүлтлэг буюу pH= 6.96 байна. Хөрсний дээд үе давхарга буюу О органик үе давхаргад илүү хүчиллэг (pH 6.0) байх бөгөөд доошлох тусам ойн хөрс илүү шүлтлэг (pH 7.32) шинж чанартай болж байна. Газарзүйн тархалтаар ойн хөрсний урвалын орчныг харахад Хөвсгөл нуурын баруун тал, дархадын хотгор орчмын ойн хөрсний урвалын орчин (pH) дунджаар 7.51-8.09 байна. Энэ нь бусад ойн хөрсний урвалын орчинтой харьцуулахад маш шүлтлэг бөгөөд Монгол орны зарим ой, мод илүү шүлтлэг орчинд ургадаг онцлогтойг харуулж байна.    Түлхүүр үгс: Хөрсний урвалын орчин, pH, Ойн хөрс, Хөрс, Хангай, Хэнтий, Хөвсгөл, Монгол