Application of scar-pattern analysis to the scrapers from the Lower and Middle Paleolithic site of Yarkh Mountain

Abstract

Yarkh mountain is one of the oldest and well-known Paleolithic sites in eastern part of Central Asia. Archaeological material, collected on the surface there, is essential for theoretical and empirical study of the origin and evolution of the Paleolithic at the territory of modern Mongolia. This locality with exposed archaeological material on the surface was discovered in 1969. For the last several decades this occurrence and artefacts, collected there, were not a subject of further investigations and analysis.
The new methods, developed for analysis of exposed artefacts as well as significant changes in our knowledge in Lower and Middle Paleolithic allow conducting the new study of Yarkh mountain.
In this study about, we use the new method – scar-pattern analysis, applying to the scrapers from Yarkh mountain assemblage. Here we, briefly review the possibilities of scar-pattern analysis application to the artefacts from surface assemblages.

Ярх уулын хянгар зэвсгийн цуулалтын дэс дараалалд хийсэн дүн шинжилгээ

Товчлол. Дундговь аймгийн Гурвансайхан сумын нутагт орших Ярх уулын дурсгал бол Төв Азийн зүүн хэсэгт орших эртний чулуун зэвсгийн үеийн томоохон дурсгалуудын нэг юм. Энэхүү дурсгал бол Монгол нутаг дахь палеолитын үүсэл хөгжлийг судлахад онол практикийн асар их ач холбогдолтой билээ. 1969 онд Монгол-Зөвлөлтийн хамтарсан чулуун зэвсгийн судалгааны анги анх нээн илрүүлсэн байна. Түүнээс хойш уг дурсгалд археологийн хайгуул, малтлага судалгаа хийгдээгүй одоог хүрсэн юм. Сүүлийн жилүүдэд чулуун зэвсгийн судалгаанд дэвшилтэт, шинэ аргууд нэвтэрч эхэлсэн. Үүнтэй уялдан Азийн бүс нутгийн доод палеолитын талаарх судалгааны үзэл санаа эрс өөрчлөгдсөнийг харгалзан Ярх уулын чулуун зэвсгийн дурсгалыг дахин судлах шаардлагатай болсон юм. Тус өгүүлэлд шинээр нэвтэрсэн судалгааны нэг болох цуулалтын дэс дараалал (scar-pattern analysis)-ын дүн шинжилгээний тусламжтай чулуун зэвсгийн үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэж байсан арга технологийг нэхэн сэргээж үзэв. Тус арга зүйг ашиглан Ярх уулын дархны газрын чулуун зэвсгийн зарим олдвор хэрэглэгдэхүүнд тулгуурлан хийсэн үр дүнгийн талаар өгүүлж, судалгааны эргэлтэд оруулж байна. Энэхүү арга нь чулуун зэвсгийг ижил төстэй байдлаар харьцуулахгүй харин хэрхэн яаж хийсэн, түүний цуулалтын аргыг нэхэн сэргээхэд оршино. Ярх уулын хянгар зэвсгийн цуулалтын дэс дарааллыг судалснаар задлан шинжилгээний шинэ арга зүйг танилцуулах, цаашид Монголын чулуун зэвсгийн судалгаанд энэ арга зүйг хэрэглэх боломжийн талаар хөндөн авч үзлээ.

Түлхүүр үг. Ярх уул, палеолит, цуулалтын дэс дараалал, ил суурин, элэгдэл, технологи, хянгар.