The Use of Foreign Terms in Terminology Standards

Abstract

Since the establishment of the State Commission for Terminology in 1924, the terminology of each scientific field has been processed. By publishing the created terms in the “News of the State Commission for Terminology”, terms were considered to meet the standard requirements and officially registered. But, nowadays the Mongolian Agency for Standard Metrology register inconsistent terms that have not been approved by this commission.
In this article, 10421 terms of the industry and general services sectors of Mongolia used as research materials. As a result of the study, we found that foreign terms occupy 27% or 2807 terms and determined the highest and lowest percentage of foreign terms in different fields. Also, we tried to analyze doublets and select the correct version from them.

Нэр томьёоны стандарт дахь гадаад нэр томьёоны хэрэглээ

Хураангуй: Улсын нэр томьёоны комисс байгуулсан цагаас эхлэн шинжлэх ухааны салбар бүрийн нэр томьёог оноон боловсруулж ирсэн бөгөөд Монгол Улсын дотор дагаж, мөрдөх бүх нэр томьёог эрдэм шинжилгээний үндэстэйгээр боловсруулан баталж, түүнийг нийтээр журамлах ажлыг эрхлэн явуулдаг улсын байгууллага байсан. Тус байгууллагаас эрхлэн гаргадаг байсан “Нэр томьёоны комиссын мэдээ” сэтгүүлд оноон боловсруулсан нэр томьёог нийтэлснээр тухайн нэр томьёог стандартын шаардлага хангасанд тооцож, албан ёсоор бүртгэдэг байв. Харин өнөө цагт Монгол Улсын Засгийн газрын тохируулагч агентлаг Стандарт, хэмжил зүйн газарт энэ комиссоор орж батлагдаагүй, сайтар боловсруулаагүй, салаа утгатай, хувилбар үүссэн нэр томьёог бүртгэн MNS стандарт болгож байгаа нь учир дутагдалтай зүйл юм.
Энэхүү өгүүлэлд ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн Хэрэглээний хэл шинжлэлийн салбар, Хэлний бодлогын үндэсний зөвлөлийн Ажлын албатай хамтран бүрдүүлсэн Монгол Улсын аж үйлдвэр, нийтлэг үйлчилгээний салбарын 85 стандартын 10421 нэр томьёо, тодорхойлолт бүхий хөмрөгийг судалгааны хэрэглэгдэхүүн болгон ашиглав. Энэ хөмрөгөөс гадаад нэр томьёог нь түүвэрлэн авч ялгахад 27% нь буюу 2807 нэр томьёо байсныг салбаруудад эзлэх хувь хэмжээ, хамгийн их болон бага гадаад нэр томьёотойгоор нь жагсаан тайлбарлаж, тэдгээрийг орчуулах боломжийг эрэлхийлэв. Мөн монгол, гадаад хэлээр давхар оноосон хувилбар нэр томьёог ялган, тэдгээрээс зөв хувилбарыг хэрхэн сонгон орчуулах, жигдлэх талаар өөрийн саналыг дэвшүүлсэн болно.

Түлхүүр үг: нэр томьёоны стандарт, тооцооллын хэл шинжлэл, гадаад нэр томьёо, нэр томьёоны хөмрөг, хувь хэмжээ, стандартчилах, хувилбар