The establishment of diplomatic relations between Mongolia and Japan in 1972 : looking back at fiftieth anniversary

Abstract

The article explores the aspects of the interaction between Mongolia and Japan on the normalization of their bilateral relations starting from 1946 up until 1972. The author divided the process of normalization during that period into three periods: the first period from 1946 to 1960 as initial one, the second period of 1960-1969 during the active engagement, the third one from 1969 to 1972  as the concluding one. The author shows how the war reparation issue created by the Mongolian People’s Republic with the backing of Moscow influenced the settlement of disputed issues and interfered into the normalization Mongolian-Japanese relations for many years. The normalization of relations with Japan, a rising power in Asia, for Mongolia was the issue of national accomplishment  as a sovereign nation, legitimate right in world affairs and international prestige. The character of the cold war atmosphere between Moscow and Tokyo, between Ulaanbaatar and Tokyo did play a key role in solving difficult and sensitive bilateral issues and the desire of the Mongolian People’s Republic to enter official relations with Tokyo was finally realized due to “Nixon shock” and other favorable international circumstances.

Монгол ба Японы хооронд 1972 онд дипломат харилцаа тогтоосон нь: 50 жилийн өндөрлөгөөс нягтлан шинжихүй

Хураангуй: БНМАУ болон Япон улсын хооронд 1972 оны 2 дугаар сард албан ёсны дипломат харилцаа тогтоосон явдал нь Өрнөдийн гүрнүүдээс зөвхөн Их Британи, Франц зэрэгтэй дипломат харилцаатай байсан Монгол улсын хувьд гадаад харилцаагаа тэлэх томоохон алхам болсон юм. Монгол-Японы хооронд дипломат харилцаа тогтоох үйл явц ийнхүү 1970-аад оны эхэн хүртэл сунжирсан явдал нь маргаантай хэд хэдэн асуудлаас үүдэлтэй байв. Дайны төлбөрийн асуудал, Японы олзны цэргүүдийн асуудал саад тотгор болж  байв. Варшав, Москвагаар дамжин эхэлсэн хоёр талын албаны хүмүүсийн тандалтын шинжтэй яриа хэлэлцээ 10 орчим жил үргэлжилж, 1972 оны 2 дугаар сард Москвад хоёр орны Элчин сайд нар тодорхой шийдэлд хүрснээр төгсгөл болсон билээ. Тэр үеийн дэлхийн улс төрийн харилцаа, нэн ялангуяа Ази, Европын хүйтэн дайн, ЗХУ, БНХАУ, Тайвань, Америк зэрэг ээдрээ төвөгтэй харилцаа нөлөөлж байсан бөгөөд Япон Монголын хооронд тухайлбал, Халх голын дайн, дэлхийн II дайны үеийн 80 сая америк долларт хүрэх хэмжээний дайны нөхөн төлбөрийн асуудал, харилцан ойлголцол хангалтгүй зэрэг шалтгаан  байсан юм. Нэмж хэлэхэд БНМАУ-ын гадаад бодлого ЗХУ-ын нэгдсэн бодлогод захирагдаж байсан, Япон ч гэсэн АНУ-ын “атомын шүхэрт” дулдуйдаж, АНУ-ын холбоотон Тайваньтай найрамдлын гэрээтэй, Тайваний арлын эрх баригчдад ховсдуулсан байсныг хэлэх нь зүйтэй.

Түлхүүр үгс: Монгол, Япон, ЗХУ, “хүйтэн дайн”, хэвийн харилцаа, дайны төлбөр, сайн санааны айлчлал,