Studia Philosophiae Et Juris

Editorial - 37

Purevsuren Byambakhishig — 2022-12-29

No Abstract in English

Wisdom of Chinggis Khaan

Gan-Ulzii Ch. Batyn — 2022-12-29

Philosophy differs from the sciences, on the one hand, by hidden power, magical beliefs (magic), and on the other hand, the ideas of mysticism, and on the other hand, the real material experience of the living world is worshipped with foresight, intuition, emotional power and meaning. The article states that during the reign of Genghis Khagan, philosophy was formed in a form close to European, in terms of the content of naturalistic nomadic life wisdom. Genghis Hagan could...

Чингис хааны мэргэн ухаан

Хураангуй: Философийг шинжлэх ухаануудаас өөрөөр нэг талаас, далдын хүч, ид шидийн итгэл үнэмшил (magic), агийн ёс (mysticism)-ны санаалаг юмс нөгөө талаас, амьдрах ертөнцийн бодит материаллаг туршлагатай шүтэн барилдуулж урьдах ухаан, урьдаас мэдрэх зөн билиг, сэтгэл хөдлөлийн хүч, утгын тайлал, мэдэгдэхүүний билгийн ухаарлын чинад эргэн хянах арга зүй болгон ашиглаж байгаад судалгааны шинэлэг тал оршино

Tүлхүүр үгс: мэргэн ухаан, сэцлэх, мэдэгдэхүүн, бичиг, уоьдах, найраг

On the problem of interrelationship between constitutional philosophy and the history of countries

Ulziisaikhan Chuluun — 2022-12-29

The Constitutional Law of any country is the basis of their political system, and the most important document regulating the social relations. Our main discussion would be - will these new amendments reflect the mistakes and lessons of previous Constitution law? How does the newly amended Constitutional law compare with other countries’ constitutional laws? Does it promise growth and prosperity for Mongolia?

Үндсэн хуулийн философи ба улс орнуудын түүхийн харилцан хамаарлын асуудалд

Энэхүү судалгааны өгүүлэлдээ улс орнуудын түүхэнд онцгой гэж хэлж болох үйл явдлууд үндсэн хуулинд ямар байдлаар тусгагддаг вэ, 1992 оны үндсэн хууль Монгол Улсын түүх, ард түмний онцлог байдлыг философийн үүднээс хэрхэн харж тусгасан бэ, олон дахин өөрчлөлт ордог, одоо ч дахин өөрчлөх гээд байдгийн цаад учир шалтгаан юу байна вэ гэдгийг шинэлэг байдлаар харуулахыг зорьсон болно.

Tүлхүүр үгс: Үндсэн хууль, улс төрийн философи, түүх ба үндсэн хуулийн харилцан хамаарал, Үндсэн хуулийн шинэчлэл, хууль тогтоох эрх мэдэл гм.

On the methodological problems of some works which have been studying Mongolian philosophy since the 1990s

Soyolmaa Sukhbat — 2022-12-29

In this article, we would like to briefly consider the experience of studying Mongolian philosophy since the 1990s, and then propose some new methodological approaches. When we selected some of the works that have studied the Mongolian philosophy since the 1990s, we tried to choose the works of scientists and philosophers who have been discussed and approved by the academic council of the professional organization, are recognized by the public, or have received their doctorates. In these works, we carefully considered the experience of dealing with philosophy, and focused only on methodological issues. Since the 1990s, the experience of studying Mongolian philosophy through historical-comparative methods has been predominant. Also, there is a common tendency that most of the research scientists considered Mongolian philosophy only in terms of socio-political relations or in the context of Buddhist religion. In the result of discussion, we came to a conclusion that it is important to study Mongolian philosophy in the sense that it is a creative finding, discovers the meaning of concepts, modernizes, solves philosophical fundamental problems, and opens new concepts. When studying Mongolian philosophy, it is advisable to adopt a humanistic and cultural position and combine the methodology with the characteristics of philosophical methods such as phenomenology, hermeneutics, structure-symbolism, and historical comparison.

Монголын философийг 1990 –ээд оноос хойш судалж ирсэн зарим бүтээлийн арга зүйн асуудалд

Энэ өгүүлэлд бид Монголын философийг судалсан 1990-ээд оноос хойших судалгаа шинжилгээний зарим бүтээлүүдийн арга зүйг товч авч үзээд улмаар философийн шинэлэг арга зүйн хандлагыг санал болгохыг зорьсон юм. Бид мэргэжлийн байгууллагын эрдмийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж батлуулсан, олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, докторын зэрэг хамгаалсан эрдэмтэн, философичдын бүтээлийг сонгон авч хэлэлцэхийг хичээсэн юм. Эдгээр бүтээлүүдийн Монголын философи, ерөөс философи хэмээх ойлголтыг хэрхэн авч үзсэнийг хэлэлцэж, зөвхөн арга зүйн судалгаанд анхаарлаа хандуулсан. 1990-ээд оноос хойш Монголын философийг түүхэн[1]харьцуулалтын аргаар судлах туршлага зонхилж байна. Мөн судлаач эрдэмтэдийн дийлэнх нь Монголын философийг нийгэм-улс төрийн харилцаанд (нийгмийн бүлэг хоорондын харилцааны утгаар биш) эсвэл Буддын шашны хүрээнд авч үзсэн нийтлэг хандлага байна. Хэлэлцүүлгийн үр дүнд Монголын философийг бүтээлч, ойлголтын утгыг нээдэг, асуудал шийддэг, шинэ ухагдахуун нээдэг гэдэг утгаар нь судлах нь чухал, мөн Монголын философийг судлахад хүмүүнлэг, соёлын байр суурийг баримталж, феноменологи, герменевтик, бүтэц тэмдэг зүйн болон түүхэн харьцуулалтын гэх мэт философийн онцлог бүхий арга зүйг хослуулах нь зүйтэй юм гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн юм.

Tүлхүүр үгс: Монгол, философи, түүх, логик, бүтэц, ойлголт, утга, арга, бүтээл, үйл явц

Some ideological issues of the “Two Customs” Buddhist commandment manuscript ‘Lugs zung gi bslab bya mu thi' la'i 'phreng ba zhes bya ba bzhugs so”

Gantemur Damba — 2022-12-29

This paper attempts to study a Buddhist commandment manuscript which have found by two different named by us. “Lugs zung gi bslab bya mu thi' la'i 'phreng ba zhes bya ba bzhugs so” is the famous Buddhist morality commandment writing by Fifth Dalai Lama Ngawang Lobsang Gyatso (1617-1682). It has translated and disseminated by several Mongolian writers & monks. The paper clarifies about this manuscript, its literature research and the main ideology. Here we argue, the “two customs” (moral doctrine for monastic and lay people) as a Buddhist state and religion ideology could be applicable to the modern management ethical concepts.

Хоёр ёсыг хосолсон “Улаан сувдан эрхи” хэмээх зохиолын үзэл санааны тухай

Энэхүү өгүүлэлд “Хоёр ёсыг хосолсон улаан сувдан эрих” хэмээх нэрт суртгаал оршивой”, “Ёс хоёрын суртгаал сувдан эрих оршуулсан болой” хэмээгдэх хоёр өөр нэртэй гар бичмэлийн тухай болон уг сургаалын талаарх гадаад, дотоод дах судлагдсан байдал ба үндсэн үзэл санааны тухай тодруулах болно. V Далай лам Агваанлувсанжамц (Ngawang Lobsang Gyatso 1617-1682) бээр зохиосон «Улаан сувдан эрих» хэмээх тус сургаалыг монголын мэргэд орчуулж олон нийтийн хүртээл болгож байжээ. Сургаалын үзэл санаа нь буддын номлолыг үндэслэн нийтийн ёс зүйн хэм хэмжээнд тохируулан айлдсан бөгөөд энэ нь өнөөгийн удирдлагын ёс зүйд хамаарах боломжтой.

Tүлхүүр үгс: хоёр ёс, буддын ёс зүй, сургаалын үзэл санаа, зам мөр, шашин, төрийн ёс

A scientific approach to the issue of freedom of religion or non-religion

Bataa Mishig-Ish — 2022-12-29

Some of our researchers present an academic article that demonstrates a scientific approach to the issue of freedom of religion and non-religion, consider the history, values, features and roles of traditional religions in a different way, and study the experience of foreign countries that regulate this issue, such as government policy on religion and related legal issues. the importance of reflection in document development. In this article, we highlight the importance of relying on scientific research in religious studies when the government approaches the issue of freedom of religion or non-religion, the consequences of the repression of Mongolian traditional religion, the loss of spiritual traditions of Mongolians, and the fact that the government supports traditional religion and develops a strong society without violating the universal human right declarations on the example of Turkey.

Шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөөний асуудалд шинжлэх ухаанчаар хандах тухай

Хураангуй: Бидний хэдэн судлаачид шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөөний асуудалд шинжлэх ухаанчаар хандах, уламжлалт шашны түүх, үнэт зүйлс, онцлог, нийгэмд гүйцэтгэж буй үүргийг ялгамжтай авч үзэх, энэхүү асуудлыг зохицуулж буй гадны орны туршлагыг судлах зэрэг цогц асуудлыг төрөөс баримтлах бодлого, холбогдох эрх зүйн баримт бичиг боловсруулахад тусгахын ач холбогдлыг харуулсан өгүүллийг толилуулж байна. Бид энэхүү өгүүлэлдээ шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөөний асуудалд төрөөс хандахдаа шашин судлалын шинжлэх ухааны судалгаанд тулгуурлахын чухлыг болон Монголын уламжлалт шашин хэлмэгдэж, монголчуудын оюун санааны уламжлал тасарсны үр дагавар болон хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалуудыг үл зөрчин уламжлалт шашнаа төрөөс дэмжиж, нийгмээ хүчирхэг болгон хөгжүүлж байгаа олон улс орнуудаас Турк Улсыг жишээ болгон танилцуулж байна.

Tүлхүүр үгс: шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөө, уламжлалт шашин, төр, сүм хийдийн харилцаа, шашны байгууллага, шашин судлал, шашны бодлого

Religious processes on the territory of Mongolia (Based on the results of sociological research)

Dashkovskiy Petr Konstantinovich — 2022-12-29

The article presents the results of a sociological study conducted by the Russian-Mongolian project in 2020 on the territory of Mongolia. In the course of the study, an attempt was made to assess the religious situation on the territory of Mongolia and to identify the degree of involvement of the country's residents in religious life, as well as their perception of state confessional policy. The sample of the study is 362 people. At the same time, the number of respondents included a significant number of respondents who came to Ulan-Bator to study or work from different parts of the country. However, 46% of respondents visit places of worship very rarely, and 22% do not observe any religious rites at all. This fact indicates a rather weak involvement of respondents in religious life, including the Buddhist sangha. Research has shown that Buddhism is the predominant denomination in Mongolia, which is considered as part of the national culture of the Mongolian people. The State is taking measures to support the Buddhist institute as an element of national identity. These measures lead to the popularization of Buddhism among the population of Mongolia. According to respondents, an important role in building interfaith dialogue should be played by the state, whose task is to control the activities of religious organizations. It is established that stereotypes associated with religious traditions prevail in Mongolian society. Thus, the majority of respondents associate Islam with manifestations of extremism. At the same time, it should be noted that Mongolia is a country with a fairly low level of extremist worldview. The assessment of the development of the interfaith situation in Mongolia requires further observation.

Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээрх шашны үйл явц (социологийн судалгааны үр дүнгээр)

Энэхүү өгүүлэлд Орос-Монголын хамтарсан төслөөс 2020-2021 онд Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хийсэн социологийн судалгааны үр дүнг танилцуулж байна. Судалгааны явцад Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дэх шашны нөхцөл байдалд үнэлэлт дүгнэлт өгөх, тус улсын иргэд шашны үйл ажиллагаанд хэрхэн оролцож байгаа болон төрөөс явуулж буй шашны бодлого ямар байгааг тодорхойлох оролдлого хийсэн. Судалгаанд 362 хүн хамрагдав. Үүний зэрэгцээ судалгаанд Монгол Улсын өнцөг булан бүрээс Улаанбаатар хотод суралцах, ажиллахаар ирсэн хүмүүсийг түүвэрлэн багтаасан болно. Буддын шашин бол Монголын ард түмний үндэсний соёлын нэг хэсэг, монголчуудын шүтдэг зонхилох шашин гэдгийг судлаачид тогтоодог. Буддын шашны сүм хийдийг үндэсний өвөрмөц соёлын нэг хэсэг болгон дэмжих арга хэмжээг төрөөс авч хэрэгжүүлдэг. Эдгээр арга хэмжээ нь Монгол дахь Буддын шашны зонхилох байр суурийг хадгалахад чиглэж байгаа юм.

Судалгаанд оролцогчдын үзэж байгаагаар шашин хоорондын харилцан ойлголцлыг бий болгох үүднээс шашны байгууллагуудын үйл ажиллагаанд хяналт тавих нь төрийн чухал үүрэг байх ёстой. Монголын нийгэмд шашны уламжлалтай холбоотой хэвшмэл ойлголт давамгайлж байгаа нь тодорхой байна. Тиймээс судалгаанд оролцогчдын дийлэнх нь шашны туйлшралын илрэлийг гол төлөв Исламын шашинтай холбож үзжээ. Нөгөө талаар, Монгол Улсад ертөнцийг үзэх хэт туйлширсан өрөөсгөл үзэл харьцангуй бага гэдгийг тэмдэглэн хэлэх хэрэгтэй. Гэхдээ Монгол дахь шашин хоорондын харилцааны нөхцөл байдлын өрнөлийг үнэлэхэд цаашид ажиглалт судалгаа хийх шаардлагатай байгаа юм.

Tүлхүүр үгс: соёлын амьдрал, буддын шашин, шашны уламжлал, шашны туйлшрал, үндэсний соёл

Based on the results of interviews conducted with residents of the Russian-Mongolian border area

Oyungerel Dashdorj — 2022-12-29

The report was prepared as part of a project aimed at studying the historical situation of religion in the cross-border areas of southwestern Siberia and Mongolia at the beginning of the 19th - 21st centuries in the context of ethno-cultural processes and the experience of implementing state policies. conclusions are made based on the survey. As a result of the interview research, we aimed to find out how the life and household conditions of the people near the border, the problems they face, and the interrelationship of religion in the framework of socio[1]economic and political processes.

Орос-Монголын хил орчмын иргэдээс авсан ярилцлага судалгааны дүнгээс

XIX – XXI зууны эхэн үеийн баруун[1]өмнөд Сибирь болон Монголын хил дамнасан газар нутаг дахь шашин шүтлэгийн төлөв байдлын түүхэн нөхцөл байдлыг угсаатан-соёлын үйл явц ба төрийн бодлогыг хэрэгжүүлсэн туршлагын хүрээнд судлахад чиглэж буй төслийн хүрээнд уг илтгэлийг бэлтгэсэн бөгөөд хоёр орны хил орчмын иргэдээс тодорхой санал асуулгыг авч дүгнэлт хийсэн болно. Ярилцлага судалгааны үр дүнд хил орчмын иргэдийн амьдрал ахуйн нөхцөл байдал, тулгарч байгаа асуудал ба шашин шүтлэгийн харилцан хамаарлыг нийгэм-эдийн засаг, улс төрийн үйл явцын хүрээнд хэрхэн явагдаж байгааг гаргахыг зорилоо.

Түлхүүр үгс: шашин шүтлэг, соёл, үндэстэн, үндэстний онцлог, хил хязгаар

Distinctive features, achievements, and challenges of development policies of neighboring countries

Erdenechimeg Omboosuruen — 2022-12-29

With the collapse of the Soviet Union in 1990, its member states and countries with socialist regime faced many challenges and obstacles. Countries have developed differently for more than 30 years, choosing to uphold human values, freedoms, democracy, and a market economy. This is the reason the paper studies how Russia, Kazakhstan, and Mongolia have developed, what challenges they have overcome, and what they have achieved. In the case of Russia and Kazakhstan, the social and economic results have been relatively high due to relatively stable development policies and policies. Mongolia, on the other hand, is a unique country with very unstable political and development policies, natural resource dependent economy, underdeveloped industries, with high unemployment and poverty. The level of development of South Korea is incredible. It is a country that has succeeded in implementing a market economy government with a lot of effort. The above research shows the higher is the sustainability of political and development policies, the higher success it shows for socio-economic development

Хөрш орнуудын хөгжлийн бодлогын онцлог: ололт, амжилт, сорилт, бэрхшээл

1990 онд Зөвлөлт Холбоот Улс задран унаснаар түүний бүрэлдэхүүнд байсан улс орнууд болон социалист системд байсан улс орнууд олон сорилт, бэрхшээлүүдтэй нүүр тулсан. Эдгээр улс орнууд хүн төрөлхтний үнэт зүйл болсон хүний эрх, эрх чөлөө, ардчиллыг дээдлэх, зах зээлийн эдийн засгийг тууштай баримтлах замыг сонгож өнөөдрийг хүртэл энэ чиг баримжаагаар 30 гаруй жил хөгжиж байна. Тиймээс ОХУ, Казакстан, Өмнөд Солонгос, Монгол улсуудын хөгжлийн онцлог юу байв, ямар амжилтанд хүрсэн, ямар сорилт бэрхшээл тулгарч буйг харьцуулан дүгнэх зорилгоор эл илтгэлийг бичиж байна. ОХУ ба Казакстаны хувьд төрийн бодлого болон хөгжлийн бодлого нь тогтвортой хэрэгжиж ирсэн. Монгол Улсын тухайд улс төр, хөгжлийн бодлого тогтворгүй, байгалийн баялагаас хэт хамааралтай эдийн засагтай, үйлдвэрлэл сул хөгжсөн, ажилгүйдэл, ядуурал өндөртэй улс юм. Өмнөд Солонгосын хувьд хөгжлийн хүрсэн түвшин бол гайхамшиг. Нийтлэлийн харьцуулсан судалгаанаас харахад улс төрийн болон хөгжлийн бодлого хэдий чинээ тогтвортой байх нь төдий чинээ улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжил үр дүнтэй байдгийг харуулж байна.

Түлхүүр үг: Нийгэм-эдийн засгийн бодлого, инфляцийн түвшин, ажилгүйдлийн түвшин, авилгын индекс, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, (ДНБ), бодлого, Монгол, ОХУ, Казакстан, Өмнөд Солонгос.

Image formation of Political leaders and technology

Battseren Urtnasan — 2022-12-29

In the previous issue of the magazine, some concepts of political leader's image formation such as leader's image, image and charisma, courage and bravery, and winner's image were briefly explained. In this article, as a continuation of the above topic, I will briefly explain the concepts of political leader's entourage, political leader's team, politician's self-concept, from candidate to political leader, political leader's leadership, and framing the image of a political leader.

Улс төрийн лидерийн имиж бүрдүүлэлт ба технологи

Хураангуй: Тус сэтгүүлийн өмнөх дугаарт улс төрийн лидерийн имиж бүрдүүлэлтийн зарим нэгэн ойлголт болох лидерийн имиж, имиж ба харизм, зориг ба омгорхол, ялагчийн имижийн талаар товч тайлбарласан билээ. Өгүүлэлдээ дээрх сэдвийн үргэлжлэл болох улс төрийн лидерийн тойрон хүрээлэгчид, Улс төрийн лидерийн баг, улс төрчийн би концепци, нэр дэвшигчээс улс төрийн лидер хүртэл, улс төрийн лидерийн манлайлал, улс төрийн лидер имижээ хайрцаглах гэсэн ойлголтуудын талаар товч тайлбарлан өгүүлэх болно.

Түлхүүр үг: улс төрийн лидер, имиж, баг, нэр дэвшигч, сонгууль, сонгогч харизм, омгорхол, би концепци, манлайлал, имижмейкер

Social and cultural nature on Freud`'s theory

Chuluungerel Dorjpurev — 2022-12-29

One of the most influential branches of modern Western philosophy is Freud’s theory. Freud’s psychoanalysis focuses on the question of human and his place in the world. Therefore, in recent years Z. Freud and his successors have been studying the psychoanalytical doctrines from many angles. His views are truly multisided. The distinguishing feature of Z. Freud from the thinkers of previous generation is that he mainly considered the role of internal factors in human development and existence. The inner world of a person is the main thing that defines a person, so the object is not the external world, but the inner world and mental events of a person.

Фройдын онол дахь нийгэм, соёлын мөн чанарыг тайлбарлах нь

Хураангуй: Орчин үеийн Өрнийн философийн нөлөө бүхий нэг гол чиглэл нь Фройдийн онол юм. Фройдийн психоаналилизийн онолд хүн, түүний ертөнцөд эзлэх байр суурийн тухай асуудал голлодог. Тиймээс ч сүүлийн жилүүдэд З.Фройд, түүнийг залгамжлагчдын сэтгэл зүйн шинжилгээний сургаалыг олон талаас нь судлах болжээ. Түүний үзэл нь үнэхээр олон талтай юм. Өмнөх үеийн сэтгэгчдээс З.Фройдийн ялгагдах онцлог нь хүний хөгжил болон оршихуйд түүний дотоод хүчин зүйлийн үүргийг гол болгон авч үзсэн явдал юм. Хүний дотоод ертөнц сэтгэц нь хүнийг тодорхойлогч гол зүйл болдог тул объект нь гадаад ертөнц бус, харин хүний дотоод ертөнц, сэтгэцийн үйл явдлууд болдог.

Tүлхүүр үгс: психоаналитик философи, нийгэм соёл, хүний хѳгжил, ёс суртахуун, улс төрийн хошуучлагч

Policy decision, planning and budgeting: legal regulations and implement

Bayanmunkh Tseevendorj — 2022-12-29

It is discussed that the main problems to the development policy and planning in Mongolia are unstable and without connection, relation and evaluation. Mongolia has passed five long term development policy in the last 25 years and it means one long term policy implemented only five years averagely. In order to solve this problem, the concept of stability of the state development policy and planning is written to the constitution of Mongolia in 2019. Some laws and regulations are being changed in order to implement this concept efficiently. One of the bases of stable implement of development policy is relation between policy and budgeting. The purpose of this article is to do some research related to these issues including the legal regulations to the connection and relationship between development policy, planning and budgeting. The document of the state budget is a kind of documents related to development policy and planning.

Бодлогын шийдвэр, төлөвлөлт, төсөвлөлтийн уялдааг хангах нь: эрх зүйн зохицуулалт, хэрэгжилт

Монгол Улсын хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтөд тулгамдаж байгаа асуудалд бодлого тогтвортой үйлчилдэггүй, залгамж чанарыг хангаж чаддаггүй, үр дүнг нь үнэлж дүгнэдэггүй гэсэн дүгнэлт хийгддэг. Зөвхөн урт хугацааны хөгжлийн бодлогыг авч үзэхэд л сүүлийн 25 жилийн хугацаанд 5 дахь бодлогоо батлан гаргаад байгаа бөгөөд нэг баримт бичгийн дундаж хугацаа 5 жил байгаа юм. Энэ байдлыг засах үүднээс хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт тогтвортой байна гэсэн агуулгыг Үндсэн хуульд 2019 онд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлтөөр тусган энэ үзэл бармтлалд хууль тогтоомжийг нийцүүлэх ажил хийгдэж байна. Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт тогтвортой байх, хэрэгжих нэг үндэс нь бодлого болон төсөвлөлтийн уялдаатай байдал юм. Үүнийг хууль тогтоомжийн хүрээнд хэрхэн хангаж байгаа хийгээд хэрэгжүүлэх явцад тулгамдаж байгаа хууль, эрх зүйн зохицуулалт байгаа эсэхэд шинжилгээ хийхийг зорив.

Tүлхүүр үгс: хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, хууль тогтоомжийн

Implementation of the principle of open decision of court cases

Dolgorsuren Mendbayar — 2022-12-29

In this academic article, the amendments to the Constitution of Mongolia in 2019, the Law on Courts adopted in 2021, the legal regulations and legal documents on the principle of open court cases, and the legal regulations of some foreign countries that broadcast court proceedings live to the public We aim to study regulations, experience, and standards and propose proposals for improving its legal framework. The analysis of national and international legal documents, content analysis, observational methodology and sociological research methods, as well as comparative, analytical and summarizing research methods were used in the execution of the research article. The right to participate in open court hearings. The results of the first observation conducted in 2010 compared to the 2015 survey showed a decrease of 1 percent in obtaining special permission, but 23.3 percent of the cases require some kind of permission to enter the court hearing, so it can be concluded that the principle of open court hearings is fully implemented. is not possible and indicates insufficient exposure. In the era of rapid social development and technological progress, the need to further improve the principle of open court cases, except for those specifically provided by law, is always a priority. It is important for the further development of the court to develop and deepen the policies, programs and legal documents implemented to ensure the transparency and openness of the courts, to thoroughly improve their legal regulations, to analyze court decisions, to make conclusions, and to circulate research.

Шүүх хэргийг ил таслан шийдвэрлэх зарчмын хэрэгжилт

Хураангуй: Энэхүү эрдэм шинжилгээний өгүүллээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 2019 оны нэмэлт, өөрчлөлт, 2021 онд баталсан Шүүхийн тухай хууль, шүүх хэргийг ил таслан шийдвэрлэх зарчмын эрх зүйн зохицуулалт болон эрх зүйн баримт бичгүүд, шүүх хуралдааны явцыг олон нийтэд шууд дамжуулах гадаадын зарим улсын эрх зүйн зохицуулалт, туршлага, жишгийг судалж, түүний эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох талаар санал дэвшүүлэхийг зорьлоо. Эрдэм шинжилгээний өгүүллийг гүйцэтгэхдээ үндэсний болон олон улсын эрх зүйн баримт бичгийн шинжилгээ, агуулгын шинжилгээ, ажиглалтын арга зүй болон социологийн судалгааны арга, мөн судалгааны харьцуулалтын болон задлан шинжлэх, нэгтгэн дүгнэх аргыг ашигласан. Ил шүүх хуралдаанд оролцох эрх хангагдсан байдал 2010 онд хийсэн анхны ажиглалтын дүнг 2015 оны судалгаатай харьцуулахад тусгайлан зөвшөөрөл авах явдал 1 хувиар буурсан үзүүлэлт харагдаж байгаа боловч шүүх хуралд ороход 23.3 хувьд нь ямар нэг зөвшөөрөл шаардаж байгаа нь шүүх хуралдааныг ил явуулах зарчим бүрэн хэрэгжиж байна гэж дүгнэх боломжгүй бөгөөд ил байдал хангалтгүй байгааг илтгэж байна. Шүүхийн ил тод, нээлттэй байдлыг хангах талаар хэрэгжүүлж байгаа бодлого, хөтөлбөр болон эрх зүйн баримт бичгийг боловсруулж батлан гүнзгийрүүлэх, эрх зүйн зохицуулалтыг нь нарийвчилан сайжруулах, шүүхийн шийдвэрт анилиз, дүгнэлт хийх, судалгааны эргэлтэд оруулах нь шүүхийн цаашдын хөгжилд чухал ач холбогдолтой.

Tүлхүүр үгс: Шүүх хэргийг ил таслан шийдвэрлэх зарчим, эрх зүйн зохицуулалт, эрх зүйн баримт бичиг, хэрэгжилт

New Economy and New Political Economy

Batkhishig Badamdorj — 2022-12-29

A new economy emerges and develops as a result of the IV industrial revolution. However, there is still no consensus about its structure. The author sets in this article the task of determining the structure of the new economy and comes to the conclusion that it includes 5 main parts, namely the knowledge economy, the digital economy, the green economy, the circular economy and sharing economy and studies their essence and features. The author concludes that these five parts are closely interconnected and interdependent. The knowledge economy is the main source of the new economy and while the digital economy serves as its main driving force. The green economy is a concentrated expression of the new economy, since the future of mankind is connected only with it. To form a green economy, it is necessary to support the development of the circular economy and sharing economy. They, in turn, should be based on the development of the digital economy. Determining the structure and features of the new economy has not only theoretical and methodological significance, but also practical value. So, in order to develop a new economy, Mongolia must form its constituent parts in an interconnected and holistic way. The new economy will certainly accelerate economic development, but it is not yet clear how it will improve the lives of the population and in particular reduce poverty and how it will affect the development of social sectors. Along with this, the political and economic situation in the world has changed significantly. In such a new environment, it is necessary to carefully study the trend and consequences of the new economy, as well as the contradictions in international relations and the development of the country. The author believes that this problem may well be solved by the new political economy and substantiates his conclusion with some arguments.

Шинэ эдийн засаг ба шинэ улс төрийн эдийн засгийн ухаан

Аж үйлдвэрийн IV хувьсгалын үр дүнд шинэ эдийн засаг үүсэн хөгжиж байна. Шинэ эдийн засаг нь ямар бүтэцтэй болох талаар нэгдсэн байр суурь хараахан бий болоогүй байна. Зохиогч энэ өгүүлэлдээ шинэ эдийн засгийн бүтцийг тодорхойлох зорилго тавьж, тэр нь мэдлэгийн эдийн засаг, дижитал эдийн засаг, ногоон эдийн засаг, эргэлтийн эдийн засаг, бусадтай хуваалцах эдийн засаг гэсэн 5 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ гэж үзсэн бөгөөд тэдгээрийн мөн чанар, онцлог шинжийг судалжээ. Шинэ эдийн засгийн бүрэлдэхүүний эдгээр таван хэсэг хоорондоо нягт уялдаатай, харилцан хамааралтай юм. Шинэ эдийн засгийн гол эх сурвалж нь мэдлэгийн эдийн засаг бол үндсэн хөдөлгөгч хүч нь дижитал эдийн засаг юм. Харин ногоон эдийн засаг бол шинэ эдийн засгийн төвлөрсөн илэрхийлэл мөн. Эцсийн эцэст хүн төрөлхтөний ирээдүй гагцхүү ногоон эдийн засагтай холбоотой. Ногоон эдийн засгийг бүрдүүлэхийн тулд эргэлтийн эдийн засаг, бусадтай хуваалцах эдийн засгийг хөгжүүлэх ёстой. Эдгээр нь гагцхүү дижитал эдийн засгийн хөгжилд тулгуурлана гэж дүгнэжээ. Шинэ эдийн засгийн бүтэц, онцлог шинжийг ийнхүү тодорхойлох нь онол, арга зүйн хувьд төдийгүй практикийн их ач холбогдолтой юм. Монгол Улс шинэ эдийн засгийг хөгжүүлэхийн тулд тэдгээрийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг харилцан уялдаатай, нэгдмэл байдлаар бүрдүүлэх шаардлагатай. Шинэ эдийн засаг эдийн засгийн хөгжлийг хурдасгах нь тодорхой боловч хүн амын амьжиргааг хэрхэн сайжруулах, ялангуяа ядуурлыг хэр зэрэг бууруулах, нийгмийн салбаруудын хөгжилд хэрхэн нөлөөлөх нь хараахан тодорхой бус байна. Түүнчлэн дэлхий улс төр, эдийн засгийн нөхцөл байдал эрс өөрчлөгдлөө. Ийм шинэ нөхцөлд шинэ эдийн засгийн хөгжлийн хандлага, үр нөлөө, үр дагавар зэргийг шинэ улс төрийн эдийн засгийн ухаан хийх боломжтой гэдгийг зохиогч хэд хэдэн зүйлээр үндэслэсэн байна.

Tүлхүүр үгс: шинэ улс төрийн эдийн засгийн ухаан, мэдлэгийн ба дижитал эдийн засаг

On some issues of the concept of culture

Dashnyam Luvsandamba — 2022-12-29

We understand culture as a continuous process of creating and growing good things in the universe that do not harm and destroy human life, and its creative results. In other words, culture is the main factor that creates people and society. However, today it is becoming clear that the culture we have created, as well as our cultured people, have been faced with multifaceted social processes, life's difficulties and conflicts, and major ecological destruction. Therefore, in the current situation, we feel that we have a lot to talk about, remember, and change about our cultured man and the cultures he creates.

Соёлын тухай ойлголтын зарим асуудалд

Хураангуй: Соёл гэдгийг бид орчлон ертөнцөд хор хөнөөл үгүй, хүний амьдралыг бусниулж сөнөөхгүй тийм дэвшилтэт сайныг бий болгон, түүнээ өсгөж үржүүлж буй үргэлжидийн үйл явц, түүний бүтээгч үр дүн гэж ойлгодог. Өөрөөр хэлбэл, хүн, нийгмийг бүтээдэг гол хүчин зүйл маань соёл мөн. Гэтэл өнөөдөр бидний бүтээсэн соёл, тэрчлэн соёлт хүн маань нийгмийн олон талт үйл явц, амьдралын бэрхшээл зөрчил, байгаль экологийн томоохон сүйрлийн өмнө тулж ирсэн нь тодорхой болж байна. Иймд өнөөгийн нөхцөлд соёлт хүнийхээ тухай ч, түүний бүтээн цогцлоож байгаа соёлуудын тухай ч ярьж хэлэлцэх,санаж сэрэх, өөрчлөх юм бидэнд багагүй байгаа нь өдөр ирэх тусам мэдрэгдсээр байгаа юм.

Tүлхүүр үгс: соёл, дэлхийжил, нөхцөлдөөнт бус үйлчлэл, соёлт ертөнц

Model and experience of cultural policy and some issues of Mongolian cultural policy

Tsanjid Ayurzana — 2022-12-29

The article compares some issues of Mongolia's cultural policy with the experience of cultural policy in European countries, the model of cultural policy, the works of scholars on cultural policy, and the goals of cultural policy in the documents of cultural policy of international organizations. aims and some implementation issues are discussed.

Соёлын бодлогын загвар, туршлага болон Монгол Улсын соёлын бодлогын зарим асуудал

Хураангуй: Эл өгүүлэлд Монгол Улсын соёлын бодлогын зарим асуудлыг Европын орнуудын соёлын бодлогын туршага, соёлын бодлогын загвар, сойлын бодлогын талаарх эрдэмтэн судлаачдын бүтээл, олон улсын байгууллагуудын соёлын бодлогын талаарх баримт бичиг дэх соёлын бодлогын зорилго зэрэгтэй харьцуулахын зэрэгцээ соёлын орчны өөрчлөлттэй холбон Монгол Улсын соёлын бодлогын загвар, зорилго, хэрэгжилтийн зарим асуудлыг авч үзсэн болно.

Tүлхүүр үгс: соёлын бодлого, соёлын бодлогын загвар, соёлын дархлаа, үнэт зүйлс

General concepts of policy study: Foundations of policy study in Mongolia

Uyanga Luvsanbayar — 2022-12-29

The main subject of the Policy study is state policy and its execution method. As there are many definitions and interpretations regarding state policies, respective to Thomas Dye, William Jenkins, and James Anderson’s interpretations can be summarized as “State policy shall be operative agenda of the government and its agents to partially or wholly address the necessities of the society”. Initially, a Policy study was established in Mongolia with the aim to offer recommendations and suggestions on state policies and government operations, but these days the ones with substantial capability in policy development and its implementation are the ones who are of using it to the fullest extension. Therefore, it is imperative to focus on the establishment or development of a policy study institution that has a reliable and accurate source of information and is capable of anticipating changes in society.

Бодлого судлалын ерөнхий ойлголт: Mонгол дахь бодлогын судалгааны үндэс

Бодлого судлалын гол судлагдахуун нь төрийн бодлого хийгээд түүнийг хэрэгжүүлэх үйл явц юм. Төрийн бодлогын тухай олон тодорхойлолт байдгаас Томас Дай, Виллиам Женкинс, Жеймс Андерсон нарийн тодорхойлолтуудыг нэгтгэн “Төрийн бодлого гэдэг нь төрийн байгууллага, албан тушаалтнуудын хуулиар олгогдсон эрх мэдлийн хүрээнд нийгэмд тулгамдсан асуудлыг хэсэгчилсэн болон цогц байдлаар шийдвэрлэх үйл ажиллагааны чиглэл юм” хэмээн тодорхойлж болно. Монгол Улсад бодлогын судалгаа нь төрийн бодлого үйл ажиллагаанд заавар, зөвлөмж өгөх үүрэг бүхий үүссэн ч өнөө үед бодлого боловсруулалт, хэрэгжүүлэлтээрээ хамгийн хүчтэй улс орон л байгаа бүх боломж бололцоогоо бүрэн дүүрэн ашиглаж чадаж байна. Тиймээс цаг үе, нийгмийн өөрчлөлтийг урьдчилан тооцоолох чадвартай, үнэн, зөв, бодитой мэдээллийн эх сурвалж бүхий Бодлогын судалгааны институцийн хөгжилд нэн түрүүнд анхаарах нь чухал юм.

Tүлхүүр үгс: улс төрийн бодлого, бодлогын ухаан, бодлогын судалгаа, бодлогын шинжилгээ